Hà Nội luôn là nguồn cảm hứng bất tận, nơi các nhà văn, nhà thơ gửi gắm tình yêu bất diệt vào từng trang viết. Họ kể về Hà Nội qua truyện, thơ, tản văn, bút ký – về phố phường, con người, phong tục, ẩm thực và những biến chuyển của thời gian. Mỗi cuốn sách như một lát cắt nhỏ, nhưng sâu sắc, của thành phố ngàn năm. Dưới đây là những cuốn sách thú vị dành cho người yêu và quan tâm đến Hà Nội – những ai muốn cảm nhận Hà Nội bằng cả trái tim và trí nhớ.
Hà Nội thanh lịch của Hoàng Đạo Thúy là tập tản văn lưu giữ lại vẻ đẹp của nếp sống người Hà Nội xưa, từ lối ăn mặc, cư xử, đến phong cách sống, học hành, làm việc. Tác giả viết bằng cái nhìn trân trọng, từ tốn, như một người lưu giữ tinh thần Hà Nội cổ kính. Đọc cuốn sách, người ta không chỉ hình dung lại một thời đã xa, mà còn cảm thấy như đang đối thoại với chính quá khứ của thành phố.
Phố phường Hà Nội xưa cũng của Hoàng Đạo Thúy tiếp tục hành trình đi qua từng con phố, ngõ nhỏ, và những nghề truyền thống từng tạo nên hồn cốt Hà Nội. Cuốn sách không chỉ mang tính khảo cứu mà còn giàu cảm xúc hoài niệm, đặc biệt với những ai từng sống, lớn lên hoặc gắn bó với khu phố cổ.
Miếng ngon Hà Nội của Vũ Bằng là bản tình ca ẩm thực Hà Nội. Tác phẩm là sự kết hợp giữa vị giác, ký ức và lòng yêu quê hương da diết, thể hiện qua những trang viết về phở, cốm, bánh cuốn, chả cá, rươi… Vũ Bằng làm cho từng món ăn như sống lại, không chỉ với vị ngon, mà cả trong không gian, ánh sáng, con người, và nỗi nhớ. Đây là cuốn sách không thể thiếu với những ai yêu Hà Nội bằng vị giác và ký ức tuổi thơ.
Hà Nội thời cận đại – từ nhượng địa đến thành phố (1873‑1945) của Đào Thị Diến là một công trình nghiên cứu lịch sử công phu, giúp độc giả hiểu sâu sắc hơn về giai đoạn hình thành Hà Nội hiện đại dưới thời Pháp thuộc. Qua gần 40 bài viết, tác giả vẽ lại bức tranh Hà Nội trong biến động lịch sử, sự thay đổi về quy hoạch đô thị, hành chính, và xã hội. Cuốn sách từng được trao Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội năm 2024.
Hà Nội còn một chút này của Nguyễn Ngọc Tiến là tuyển tập những bài tản văn, ký sự nhỏ nhưng giàu cảm xúc về đời sống, địa danh, phong tục của người Hà Nội. Tác giả quan sát Hà Nội từ những điều nhỏ nhặt nhất: tên phố, chợ cóc, xe đạp, cốc trà đá… Tất cả tạo nên một Hà Nội vừa thân quen, vừa lạ lẫm, như lớp ký ức đang mờ dần nhưng vẫn sống trong tâm trí nhiều người. Tác phẩm từng mang về cho tác giả Giải thưởng Bùi Xuân Phái năm 2012.
Hà Nội băm sáu phố phường của Thạch Lam là cuốn sách không thể không nhắc đến trong dòng văn chương viết về Hà Nội. Với giọng văn nhẹ nhàng, sâu lắng, Thạch Lam ghi lại những cảnh sắc, món ăn, nếp sống và con người của phố cổ Hà Nội đầu thế kỷ XX. Đây là một tập bút ký giàu chất thơ, gợi nhắc về Hà Nội như một miền ký ức dịu dàng, thanh lịch, và đậm bản sắc văn hóa.
Hà Nội bảo thế là thường của Nguyễn Trương Quý là tập tản văn đầy duyên dáng, mang nét nhìn hiện đại nhưng vẫn chan chứa tinh thần Hà Nội. Tác giả viết về những thứ “rất thường” – như trà đá, sạp báo, con ngõ – nhưng lại khơi gợi được chất Hà Nội tưởng như đã cũ mà vẫn còn hiện diện đâu đó. Văn phong vừa sắc sảo vừa tình cảm, Nguyễn Trương Quý không chỉ mô tả mà còn phản ánh và trò chuyện với bạn đọc bằng một thứ “giọng Hà Nội” đặc trưng.
Những cuốn sách này mỗi cuốn một giọng, một góc nhìn, nhưng đều chung một tình yêu lặng lẽ và sâu đậm dành cho Hà Nội. Dù bạn là người sinh ra ở đây, từng sống một quãng đời, hay chỉ đơn giản là yêu mến từ xa – thì những cuốn sách này sẽ dẫn bạn đi qua từng lớp lang của thành phố, từ ký ức đến hiện tại, từ lãng đãng đến chân thực. Đọc để hiểu, để nhớ, và để yêu Hà Nội hơn mỗi ngày.
