Với những cuốn sách viết bằng ngôi thứ nhất, mình thường tưởng tượng Nhân Vật Tôi là một người bạn đang kiên nhẫn kể chuyện cho mình nghe, rất chi tiết, rất thật, không giấu diếm, phơi bày toàn bộ ngóc ngách trong suy nghĩ và cảm xúc với mình. Ta biết họ thích ăn gì, họ có tình cảm với ai, yêu ghét thế nào, khát khao gì, vết sẹo khuất, ký ức sâu đậm, câu cửa miệng, những suy nghĩ độc địa… Đó là một sự chia sẻ gần như trọn vẹn mà ta hiếm gặp ở ngoài đời. Nhân vật hư cấu trở nên sống động, ta có thể nhắc về họ như một người bạn hay một người quen biết mà không thấy ngượng miệng.
Với mình, có một nhân vật gần gũi như thế, là Holden Caulfield trong Bắt trẻ đồng xanh. Một nhân vật có lẽ được yêu/ bị ghét lẫn lộn, có người cảm thấy đồng bệnh tương liên, có người không ưa nổi vì giọng điệu chớt nhả, dễ có người phán “trẻ trâu chưa trải sự đời”. Holden là một nhân vật phức tạp và mâu thuẫn và mắc cười bậc nhất mình từng gặp trong văn chương: hèn nhát, xạo sự, cư xử nước đôi, nhây, cực đoan, khó chiều, dũng cảm, tử tế, nhạy cảm, sâu sắc, mâu thuẫn và có một tâm hồn đẹp.
Đôi khi bắt gặp bản thân thỏa hiệp với một điều gì đó để tránh phiền phức, lại nhớ đến Holden, vì tức 5$ bị ăn chặn mà chịu ăn đập tơi bời. Holden ngồi xóa chữ “F*ck you” trên bức tường cầu thang ở trường tiểu học vì muốn gìn giữ sự trong lành cho những đứa trẻ. Holden với câu hỏi về đàn vịt ở công viên. Holden và mong ước bắt trẻ đồng xanh.
Cuốn này nếu đọc tóm tắt sẽ khá chán, nó đắt giá ở lối kể chuyện, (3 ngày mà dài như cả cuộc đời), quá trình miêu tả các nhân vật và các câu chuyện nhỏ. Ở Bắt trẻ đồng xanh, dễ yêu những đứa trẻ và vừa-ghét-vừa-thương những người lớn.
“Bạn đừng có kể cho ai nghe bất cứ thứ gì. Nếu bạn kể, bạn tự dưng khởi sự nhớ tất cả mọi người”.
Holden thích những cuốn sách ít nhất có vài đoạn mắc cười.
Mình thích Bắt trẻ đồng xanh vì nó có nhiều đoạn mắc cười.
Có những chi tiết khá thú vị quanh quanh cuốn sách này. Bắt trẻ đồng xanh là cuốn sách yêu thích của vài kẻ sát nhân (không hiểu). Ông tác giả tuyên bố không bao giờ để người ta chuyển thể Bắt trẻ đồng xanh (hợp lý). Từng có một thời cuốn này bị tranh cãi kiểm duyệt cắt bỏ rất nhì nhằng ở Mỹ. Những chi tiết này, mình thấy biết cũng tốt mà không biết cũng tốt.
Nhưng có một điều mình cho là rất thú vị, là bản dịch tiếng Việt và người chuyển ngữ tài hoa đó, dịch giả Phùng Khánh hay ni sư Trí Hải. Bà được miêu tả là người nhân ái, tinh tế, thông minh xuất chúng và “nụ cười có muôn nẻo đi vào giác ngộ”. Là người được Bùi Giáng đem lòng thương kính, gọi là mẫu thân Phùng Khánh. Bà dịch Bắt trẻ đồng xanh ở Chicago, vào mùa Giáng sinh năm 1964, trước khi trở về Việt Nam và xuất gia. Thế danh của bà là Công Tằng Tôn Nữ Phùng Khánh, xuất thân dòng dõi hoàng tộc nhà Nguyễn trong một gia đình mộ Phật giáo ở Huế. Bà từng có ý định xuất gia khi còn rất trẻ, sau khi tốt nghiệp Tú tài. Nhưng nếu bà xuất gia vào thời điểm đó, có lẽ đã không những tác phẩm dịch thuật hay như thế này? Từng đọc được ở đâu đó việc bà từng được một bậc sư bà / trưởng lão khuyên ngừng dịch sách vì đó là vương nợ cõi trần. Có lẽ đọc chi tiết này đã lâu và khi đó không hiểu gì nên nhớ sai ý (?). Một độc giả bé mọn như mình luôn thấy việc ni sư Trí Hải chọn dịch sách là một điều tuyệt vời, rất nên xảy ra như nó đã xảy ra. Với tất cả những chi tiết mình từng đọc về dịch giả Phùng Khánh như thế, mình luôn giữ một lòng hiếu kỳ với quá trình dịch sách của bà. Mình không bất ngờ khi bà dịch Phật học hay các sách của Hermann Hesse, nhưng quá trình đọc và dịch Bắt trẻ đồng xanh của bà là một điều tuyệt đối thú vị và có phần bí ẩn đối với mình.
Có những cuốn sách nếu đọc lúc quá trẻ sẽ chẳng thẩm thấu được bao nhiêu, đọc xong trôi tuột đi ngay. Nhưng có những cuốn sách là chiếc gương soi cho người trẻ, đọc và nhìn thấy chính mình trong nhân vật. Bắt trẻ đồng xanh là một cuốn như thế.
