Những ai từng nghĩ rằng học bá chỉ là những học sinh đạt điểm cao trong các kỳ thi, giành học bổng đắt giá hay luôn là tâm điểm của bảng thành tích sẽ phải thay đổi quan điểm sau khi đọc cuốn sách “Bắt tay với các học bá thời xưa” của tác giả Cấp Cước Đại Sư. Bằng lối hành văn gần gũi, sinh động và pha chút hài hước, cuốn sách đưa người đọc dạo bước qua từng giai đoạn lịch sử, từ thời Xuân Thu Chiến Quốc đến Minh Thanh, để gặp gỡ và học hỏi từ 52 nhân vật kiệt xuất – những “học bá” thực thụ không chỉ trong học thuật mà còn trên con đường lập thân lập nghiệp.
Điều đặc biệt khiến cuốn sách trở nên thu hút không nằm ở việc đơn thuần kể chuyện cổ tích thành công, mà là cách tác giả đào sâu vào hành trình học tập, tự rèn luyện và kiên trì vượt qua nghịch cảnh của mỗi nhân vật. Từ một người “vô tích sự” như Tô Tuyên, khởi đầu vô danh rồi trở thành một trong “Đường Tống bát đại gia”, đến người tiều phu chịu khó tự học như Chu Mại Thần để rồi bước vào chốn quan trường; từ một người “quản ngựa” cả đời như Chúc Chi Vũ, lại có thể dũng cảm ra kế lui binh cứu nước, hay một “lão nông” như Công Tôn Hồng, trải 40 năm sống bình dị mới được trọng dụng làm tể tướng—tất cả đều chứng minh rằng học bá không sinh ra vì sẵn có tri thức, mà là sự kết tinh của nỗ lực, kiên định và tinh thần học hỏi không ngừng.
Câu chuyện về Từ Quang Khải – “Leonardo da Vinci thời Minh”, hay nữ tướng Tần Lương Ngọc – bản sao đời thực của Hoa Mộc Lan thời Minh mạt, càng làm rõ một chân lý: học bá không nằm trong một mẫu hình duy nhất. Đó có thể là nữ nhân cứu cả quốc gia chỉ qua một bài thơ như Hứa Mục Phu Nhân, hay nhà thám hiểm lãng tử như Hứa Hạ Khách, người đi dọc đất Trung Hoa để khám phá và học hỏi kiến thức từ khắp nơi. Và cũng không thể thiếu Tư Mã Quang, công tử nhà giàu miệt mài chép sử trong suốt 19 năm để hoàn thành kiệt tác “Tư trị thông giám”—một minh chứng cho tinh thần học tập bền bỉ phi thường.
Điểm cộng lớn của “Bắt tay với các học bá thời xưa” chính là thông điệp nhân văn sâu sắc được chuyển tải một cách gần gũi. Đọc sách không chỉ để nắm bắt tri thức, mà qua hành trình của các nhân vật, độc giả còn nhận ra rằng việc học giúp tôi luyện con người về khả năng tập trung, tính kỷ luật, và bản lĩnh bứt phá. Học tập không chỉ dành cho tuổi trẻ, nó là hành trình cả đời bởi xã hội luôn thay đổi và chỉ những ai biết tự làm mới mình mới có thể tồn tại và vươn xa.
Tác giả cũng mạnh dạn chỉ ra rằng, trong cuộc sống hiện đại, việc đọc sách và học tập không phải lúc nào cũng đem lại kết quả cụ thể ngay lập tức, nhưng chắc chắn nó giúp con người trưởng thành về tinh thần, rèn luyện tư duy, nâng cao năng lực tự chủ và mở rộng tầm nhìn. Nếu không phải trở thành nhà khoa học hay doanh nhân thành đạt, thì ít nhất bạn cũng sẽ có thể “mang gạch một cách có nghệ thuật”—biết phân tích, tính toán, làm chủ công việc của mình và dẫn dắt đội ngũ, thay vì bị mắc kẹt trong vòng xoáy than vãn bất tận.
Có những người từ nhỏ không có cơ hội học hành đúng nghĩa, nhưng qua lao động thực tiễn và lòng ham học hỏi không nguội lạnh, họ vẫn có thể vươn lên và thành công. Tấm gương như bà Tào Hoa Bích—mẹ đẻ của thương hiệu tương ớt nổi tiếng Lão Can Ma—dù mù chữ, vẫn tự học trong quá trình làm việc, cải thiện sản phẩm, và biết cách vận dụng người tài để quản trị doanh nghiệp. Bà không chỉ nắm vững kỹ thuật mà còn biết gắn kết tri thức với thực tế—tinh thần học bá trong chính hình hài của một người phụ nữ thôn quê.
Cuốn sách không chỉ là tuyển tập tiểu sử nhân vật mà còn là lời mời gọi người đọc cùng soi chiếu lại bản thân: Mình có đang học đủ nhiệt thành chưa? Mình đã kiên trì được đến đâu trên con đường tìm kiếm tri thức? Tác giả liên tục nhấn mạnh rằng, học không chỉ là giao tiếp với sách vở, mà là quá trình người ta nghiêm túc đối diện với chính mình, nhìn nhận điểm yếu và vượt qua từng bước một. Mỗi người đều có thể trở thành học bá trong lĩnh vực của mình, nếu chịu khó đào sâu, không nản chí và biết cố gắng từng ngày.
“Bắt tay với các học bá thời xưa” không chỉ đáng đọc với thanh thiếu niên đang trên hành trình học hành căng thẳng, mà còn phù hợp với bất kỳ ai đang tìm kiếm lý do để tiếp tục không ngừng học hỏi. Nó không chỉ truyền cảm hứng, mà còn khơi gợi trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc hoàn thiện bản thân và nâng cao năng lực sống.
Đọc sách để hiểu rằng, làm người học bá không phải là đích đến, mà là cách bạn đi trên con đường của riêng mình—với tinh thần không bỏ cuộc và một trái tim ham học chẳng bao giờ già đi.
