Tựa thinh không của Ada d’Adamo là cuốn sách khiến người đọc lặng đi. Tác phẩm này từng đoạt giải thưởng văn học danh giá Strega, và điều đầu tiên cần nói đến không phải là giá trị của một giải thưởng, mà là sự hiện diện của một giọng văn quá đỗi thật thà, quá đỗi con người trong từng câu chữ. Ada viết cuốn sách này trong giai đoạn cuối cùng của bệnh tật, khi sự sống bắt đầu rút dần khỏi cơ thể, nhưng ý chí và tình yêu của cô vẫn ở mức rực rỡ nhất.
Câu chuyện không tuân theo tuyến tính hay cao trào thường thấy. Nó là chuỗi hồi tưởng, tự sự, độc thoại, và đối thoại không lời giữa người mẹ và đứa con gái mang khuyết tật bẩm sinh. Người mẹ ấy từng mơ về một gia đình trọn vẹn, từng mong đợi một đứa trẻ khỏe mạnh, từng cố gắng làm mọi thứ đúng cách. Nhưng thực tế không giống giấc mơ. Và Ada không tô hồng nó.
Mỗi ngày trôi qua đều là một cuộc chiến thầm lặng. Cô viết về sự mệt mỏi khi chăm sóc con, những giây phút bất lực khi không thể đáp ứng hết nhu cầu của con gái, và cả nỗi giận dữ thường xuyên bị chôn giấu vì sợ bị đánh giá. Không hề có sự than vãn trong giọng văn của Ada. Thay vào đó là sự điềm tĩnh, đôi khi lạnh lùng, nhưng không che giấu sự tha thiết luôn thường trực dưới bề mặt câu chữ.
Tình yêu của người mẹ trong cuốn sách này không ồn ào. Nó hiện diện trong từng chi tiết nhỏ: bữa ăn, giấc ngủ, ánh nhìn, cái ôm vội, tiếng thở dài câm lặng. Cô không cố viết một câu chuyện truyền cảm hứng. Cô ghi chép lại sự thật của mình, sự thật có lúc rất đau, nhưng cũng đầy ánh sáng.
Đây không phải cuốn sách chỉ để đọc một lần. Nó giống một vật chạm khắc tinh tế – cần thời gian, cần sự tĩnh lặng, cần cả sự can đảm để đối diện. Người đọc sẽ tìm thấy trong đó không khí của những ngày cuối đời: rõ ràng nhưng mong manh, bình thản nhưng thấm sâu. Và giữa tất cả, tình cảm dành cho con vẫn là trung tâm của mọi suy nghĩ, mọi hành động.
Ada hiểu rằng thời gian của mình không còn nhiều. Điều khiến cô day dứt không phải là cái chết, mà là sự vắng mặt kéo dài sau đó. Ai sẽ ở bên con? Ai sẽ tiếp tục những việc mình đã từng làm, từng nghĩ, từng dặn lòng không được bỏ cuộc? Những câu hỏi ấy không có câu trả lời. Nhưng người mẹ ấy đã kịp để lại một bản ghi nhớ. Một tập hợp ký ức, suy nghĩ và cảm xúc dành riêng cho con – như một dạng tiếp tục hiện diện, dù thân thể không còn đó nữa.
Một đoạn thơ được Ada trích dẫn ở cuối sách có thể xem như một lời kết: "Làm sao chúng ta yêu khi biết chia ly là điều chắc chắn? Làm sao để hiện diện trọn vẹn và rồi biết cách tan biến?" Câu hỏi không có lời giải, cũng không cần ai giải. Cô đã yêu, đã hiện diện, đã viết, đã để lại. Tựa như một hơi thở thoảng qua, nhưng để lại âm vang rất lâu trong lòng người đọc.
