Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian (On earth we're briefly gorgeous) là tiểu thuyết đầu tay của Ocean Vuong – một nhà thơ người Mỹ gốc Việt. Tác phẩm được trình bày dưới hình thức một lá thư của người con trai Chó Con (Little Dog), gửi cho người mẹ không biết chữ của mình.
Điều đầu tiên cần làm rõ, cuốn sách này không phải là “hồi ký” hay “tự truyện” của Ocean Vuong, như nhiều người nhầm lẫn, Chó Con và tác giả không phải cùng một người. Trong một buổi phỏng vấn, Ocean Vuong nói rằng, anh không muốn viết và bán đi câu chuyện riêng tư của gia đình, không muốn thương mại hoá nó. Nên tất cả những gì bạn đọc, dẫu chân thật đến khó tin, vẫn hoàn toàn là sản phẩm của trí tưởng tượng, chứ không phải là ghi chép lại hiện thực. Vì lý do này, mình có rất nhiều niềm tin với Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian, tất cả những xáo trộn ký ức làm nên cuốn sách không phải có sẵn, mà là được chủ ý tạo ra. Ocean Vuong không đơn thuần là người sở hữu câu chuyện cá nhân xúc động, anh là một nhà thơ, một tiểu thuyết gia, một người nghệ sĩ thực thụ, với khả năng sáng tạo vô cùng.
Giờ thì trở lại với nhân vật chính – Chó Con. Có rất nhiều cách để miêu tả Chó Con, và cách nào cũng làm cho bức thư cậu viết trở nên đáng đọc. Một đứa trẻ lớn lên trong ngôi nhà vắng bóng đàn ông, với tình yêu khắc nghiệt của hai người phụ nữ mắc kẹt trong cuộc chiến tranh đã cũ. Một cậu bé da vàng đồng tính trên đất Mỹ, nơi người ta cư xử với những đặc điểm khác loài như là tội lỗi cần phải rửa trôi đi. Một thiếu niên mới lớn với chuyện tình đầu tiên, người tình đầu tiên ở nhà kho, nóc lán dụng cụ, một trang trại thuốc lá. Một đứa con không biết cách và không thể nói thật với mẹ mình.
Chó Con, kẻ sinh ra từ cái đẹp, kẻ bị săn đuổi, kẻ phải vật lộn với mất mát để lớn lên. Lớn lên trở thành một cái đẹp khác.
“Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian” không hẳn là một cuốn tiểu thuyết rành rọt, dễ hiểu. Mọi thứ được khúc xạ qua thứ gọi là ký ức, cong vênh, đứt gãy, thiếu chắc chắc và rất khó để xếp lại thành một câu chuyện rõ ràng. Ký ức của cả ba thế hệ. Nhớ, nhớ, nhớ và nhớ. Ký ức lặp lại của ngoại Lan, ký ức mơ hồ của mẹ, ký ức (rất có thể là) huyễn hoặc của Chó Con. “Có phải con đã tự bịa ra tất cả, trong cơn mơ, chỉ để thức giấc và thấy nó ăn sâu vào da mình?”
Rất khó để tóm tắt. Rất khó để bắt đầu kể từ một điểm cụ thể. Cũng rất khó để nói với mọi người cuốn sách này đẹp và xúc động như thế nào. Ngôn từ, cảm xúc, câu chuyện, những ẩn dụ, mặt trời, mùi táo xanh, đàn trâu lao xuống vực, cây sồi bị đâm nát, đàn bướm, tiếng con thú bị thương, cái bàn, bài hát, bài thơ, cuộc chiến,… Chỉ còn cách đọc, mới cảm thấy tất cả những điều đó, nghĩa là gì, hoặc không có nghĩa là gì.
Cuốn sách này mở đầu bằng “Dành tặng mẹ” và kết thúc bằng “Cảm ơn mẹ”.
Review của độc giả Nguyễn Thảo Trang – Nhã Nam reading club
