Mỗi sáng, cha tôi lại nhâm nhi điếu thuốc, một mẩu giấy nhỏ với ánh lửa tàn theo ánh mặt trời, một người nhìn về phía xa xăm. Tôi tự hỏi: 'Điều gì khiến con người ta lại si mê, đắm chìm đến nỗi nghiện ngập những thứ được coi là báng bổ như thế này?'. Sau này, khi đã có chút hiểu biết nho nhỏ về cuộc đời, khi tôi đã bắt đầu hút thuốc, tôi lại ngẫm ra một điều, rằng thứ này đem đến cảm giác đặc biệt, sự mê man khó tả, làm tôi có vẻ như một người thông minh và đầy sáng tạo. Dù rằng có khi ba mươi năm nữa tôi sẽ nằm trong bệnh viện và lây lất qua ngày, thì tôi vẫn tiếp tục hút, như một thói quen đã được di truyền từ cha. Và khi cầm trên tay và đọc từng trang của tác phẩm 'Ngọn đèn dầu lạc' của Nguyễn Tuân,tôi như được khai sáng, khi biết rằng cái thứ chết người mà tôi vẫn sử lại có thể giúp con người khai phá tiềm năng của trí tưởng tượng,
Tác phẩm như một cái nhìn của tác giả về thuốc phiện ở Việt Nam đầu thế kỉ XX: vừa độc hại, nguy hiểm của chất gây nghiện, vừa tàn phá sức khỏe của kẻ hút và gây suy tàn gia đình, xã hội. Nhưng cũng là một "công cụ" của giới nghệ sĩ, trí thức, đem đến những cảm xúc thăng hoa, thúc đẩy khả năng tư duy và sáng tạo trong sáng tác và công việc.
Trong “Ngọn đèn dầu lạc”, Nguyễn Tuân không chỉ viết về việc thuốc phiện như một vấn đề xã hội độc hại, mà còn đánh giá qua con mắt và góc nhìn của những kẻ 'mộng mơ',bị hấp dẫn bởi điếu thuốc độc hại.Ông miêu tả chủ yếu các tiệm thuốc phiện ở Hà Nội và tạo ra nhiều tình huống truyện về con người và cuộc sống tại những nơi này.
Bên cạnh việc miêu tả tác hại và hệ lụy của hút thuốc phiện, tác phẩm còn làm cho người đọc tự vấn về những câu hỏi đạo đức, luân lý, trách nhiệm của con người trong xã hội xưa và về phận vị và danh dự, phẩm giá, giá trị cốt lõi của con người, đặc biệt là tầng lớp trí thức thời bấy giờ.
Một tác phẩm mà sau khi đọc, tôi lại phân vân có nên bỏ thuốc hay không? Liệu tôi có từ bỏ giấc mơ hão huyền và sống như một người bình thường với một cơ thể khỏe mạnh hay tiếp tục là nghệ sĩ với trí tưởng tưởng bay bổng, 'mê như điếu đổ' cái vẻ đẹp vĩnh hằng mà người đời theo đuổi để rồi có thể sẽ bị thể xác giày vò, mòn rút ?
