Voltaire là nhà văn, sử gia, triết gia lừng danh thời Khai sáng. Ông được coi là thành tựu to lớn của nước Pháp thế kỷ 18 với tôn chỉ cả đời là chống cuồng tín và mê tín.
1. Voltaire - nhà triết gia thông thái đấu tranh cho tự do
Là một trí tuệ nhạy bén và sắc sảo tuyệt vời, ông nổi tiếng với những cách ngôn hài hước, trào lộng, và cũng để lại một di sản đồ sộ gồm kịch, thơ, tiểu thuyết, luận văn, công trình sử học và khoa học... Ông công khai đấu tranh vì tự do và chống lại những bất công trong xã hội Pháp.
Quá trình đấu tranh chống lại sự cuồng tín và mê tín của Voltaire là nét rất nổi bật trong cuộc đời ông. Một mốc tiêu biểu là sự vụ xảy ra quanh việc xuất bản cuốn sách Encyclopédie (Bách khoa toàn thư) của Denis Diderot và Jean le Rond d'Alembert mà Voltaire cũng tham gia đóng góp. Cuốn sách đã thách thức thẩm quyền tôn giáo của giáo hội, điều đó dẫn đến việc nó bị lên án và bị cấm.
Một số tác phẩm nổi tiếng của Voltaire có thể kể đến: Candide (1759, tiểu thuyết trào phúng); Lettres philosophiques (Những lá thư về nước Anh, 1734, tập tiểu luận); Zaïre (1732, kịch).
2. Tác phẩm “chống cuồng tín” đem lại tiếng vang cho Voltaire
Voltaire coi việc chống lại sự cuồng tín và mê tín là mục tiêu tối hậu. Tác phẩm triết học đầu tiên của ông nêu rõ quan điểm này là “Bàn về lòng khoan dung”.
Nội dung của tác phẩm xoay quanh vụ án tai tiếng về Jean Calas. Bị buộc tội sát hại chính con trai của mình, Jean Calas, một tín đồ Kháng cách ở Toulouse, phải chịu hành hình trên bánh xe tử thần còn gia đình ông thì lâm vào cảnh khốn đốn. Vụ việc đầy tai tiếng này thực chất là hệ quả của sự bất khoan dung ở những kẻ cuồng tín muốn trừng phạt những ai không cùng tín ngưỡng với mình.
Ra mắt công chúng năm 1763, “Bàn về lòng khoan dung” của Voltaire đã gây tiếng vang lớn trên khắp châu Âu khi mở đầu bằng vụ việc của Jean Calas, từ đó lên án và chống lại sự cuồng tín từng gây ra bao cuộc chiến thảm khốc trong lịch sử. Chỉ trong một cuốn sách mỏng, Voltaire đã điểm lại về lòng khoan dung dành cho những khác biệt trong nhiều bối cảnh văn hóa-tôn giáo đa dạng và đặt nó lên bàn cân với sự cuồng tín. Cuốn sách là một trong những tác phẩm tiêu biểu và quan trọng nhất thời kỳ Khai sáng, đặc biệt là về lòng khoan dung trong tôn giáo và quyền tự do tư tưởng.
Cuốn sách còn thể hiện rõ ba khía cạnh của Voltaire: vừa là nhà văn, vừa là triết gia và nhà tư tưởng luôn đấu tranh vì tự do của con người. Tư tưởng về tự do của ông, cũng như những quan điểm về sự khoan dung và phẩm hạnh con người trong “Bàn về lòng khoan dung”, không chỉ mang tính thức thời và cấp thiết ở thời đại của ông mà đến nay vẫn còn giữ nguyên giá trị.
BÀN VỀ LÒNG KHOAN DUNG vừa được Nhã Nam cho ra mắt, mời các bạn tìm đọc.
